YKS Tarih: Çağdaş Dünya Tarihi Özet Notları ve Kritik Dönüm Noktaları
YKS Tarih müfredatının son ve belki de en dinamik konularından biri Çağdaş Dünya Tarihi'dir. Bu ünite, 20. yüzyılın başından günümüze kadar dünyayı şekillendiren olayları kapsar. Sınavda bu bölümden gelen sorular, genellikle büyük olayların neden-sonuç ilişkileri, dönemin siyasi ve ideolojik yapıları üzerine kurulur. Gelin, bu karmaşık konuyu YKS için en önemli noktalarıyla birlikte özetleyelim.
I. Dünya Savaşı ve Savaş Sonrası Çalkantılar
yüzyılın en büyük felaketlerinden biri olan I. Dünya Savaşı, beraberinde köklü değişiklikler getirdi.
Savaşın Nedenleri:
Sömürgecilik ve Ekonomik Rekabet: Sanayi İnkılabı ile güçlenen devletlerin hammadde ve pazar arayışı.
Milliyetçilik: Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik akımı, imparatorlukları parçaladı.
İttifak ve İtilaf Blokları: Devletlerin birbirine karşı oluşturduğu askeri bloklar.
Savaşın Sonuçları:
Osmanlı ve Avusturya-Macaristan gibi çok uluslu imparatorluklar yıkıldı, yerlerine ulus devletler kuruldu.
Milletler Cemiyeti kuruldu (ancak barışı sağlamakta yetersiz kaldı).
Savaş sonrası imzalanan Versay Antlaşması, Almanya'ya çok ağır şartlar yükleyerek II. Dünya Savaşı'na giden yolu açtı.
Kilit Olaylar:
1917 Bolşevik İhtilali: Rusya'da Çarlık rejimi yıkıldı, komünist yönetim kuruldu ve Sovyetler Birliği (SSCB) kuruldu.
1929 Dünya Ekonomik Krizi: ABD'de başlayan bu kriz, tüm dünyayı etkileyerek işsizliği ve siyasi istikrarsızlığı artırdı.
II. Dünya Savaşı ve Yeni Bir Dünya Düzeni
I. Dünya Savaşı'nın mirası ve totaliter rejimlerin yükselişi, II. Dünya Savaşı'nı kaçınılmaz kıldı.
Savaşın Nedenleri:
Versay Antlaşması'nın Ağır Şartları: Almanya'da Hitler'in iktidara gelmesine zemin hazırladı.
Yayılmacı Politikalar: Almanya (hayat sahası), İtalya (Akdeniz'e hakimiyet) ve Japonya'nın (Asya'da egemenlik) yayılmacı emelleri.
Savaşın Sonuçları:
Savaşın sonunda Birleşmiş Milletler (BM) kuruldu.
ABD ve SSCB dünya siyasetine yön veren iki süper güç haline geldi.
Avrupa'da başlayan dekolonizasyon (sömürgelerin bağımsızlık kazanması) süreci hızlandı.
Soğuk Savaş: İki Kutuplu Dünya
II. Dünya Savaşı'ndan sonra dünya, ideolojik olarak ikiye ayrıldı: ABD liderliğindeki Batı Bloku (kapitalizm) ve SSCB liderliğindeki Doğu Bloku (komünizm). Bu dönem, doğrudan bir çatışma olmadan geçen bir güç mücadelesiydi.
İdeolojik Bloklar ve Kurumlar:
NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü): Batı Bloku'nun askeri kanadıdır.
Varşova Paktı: NATO'ya karşı Doğu Bloku'nun askeri kanadıdır.
Truman Doktrini ve Marshall Planı: ABD'nin, komünizmin yayılmasını engellemek için ekonomik ve askeri yardımlarını içeren politikalarıdır.
Semboller ve Çatışma Alanları:
Berlin Duvarı: Soğuk Savaş'ın en somut sembolüydü.
Kore Savaşı ve Vietnam Savaşı: İki blokun desteklediği tarafların savaştığı "sıcak çatışma" bölgeleridir.
Küba Füze Krizi: Dünyayı nükleer savaşın eşiğine getiren en gergin olaydır.
20. Yüzyılın Sonu ve Küreselleşen Dünya
Soğuk Savaş, 20. yüzyılın sonunda sona erdi ve dünya yeni bir döneme girdi.
Kilit Olaylar:
1989'da Berlin Duvarı'nın yıkılışı, Soğuk Savaş'ın sonunun habercisi oldu.
1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Doğu Bloku çöktü ve Türk Cumhuriyetleri dahil birçok yeni devlet bağımsızlık kazandı.
Günümüz Sorunları:
Küreselleşme, Avrupa Birliği'nin genişlemesi, terör ve uluslararası göç gibi yeni konular dünya gündemine oturdu.
Çağdaş Dünya Tarihi, büyük bir olaylar zinciridir. Bu konuya çalışırken, her olayın bir sonraki olayın nedeni veya sonucu olabileceğini unutma. Özellikle Soğuk Savaş dönemi ve ideolojik bloklar, YKS için en kritik noktalardır. Başarılar dilerim!
0 Yorumlar