YKS Tarih: Türk-İslam Devletleri Konu Özeti
YKS Tarih müfredatının en önemli ve en çok soru gelen konularından biri de Türk-İslam Devletleri'dir. Bu dönem, Türklerin İslamiyet'i kabulüyle birlikte kurduğu devletlerin siyasi, kültürel ve sosyal yapılarını kapsar. Konuya çalışırken, her devletin kendine özgü özelliklerine ve dünya medeniyetine bıraktığı mirasa odaklanmak, sınavda sana büyük avantaj sağlayacaktır. Gelin, bu konunun en kritik noktalarını YKS odaklı bir şekilde inceleyelim.
Türklerin İslamiyet'e Geçişi ve Genel Özellikler
Türkler, Çin ile Abbasiler arasında yapılan Talas Savaşı (751) sonrasında Abbasi yöneticilerinin hoşgörülü politikaları sayesinde kitleler halinde İslamiyet'e geçmeye başlamıştır. Bu geçiş, Türklerin devlet ve toplum yapısında bazı değişikliklere yol açsa da, eski Türk geleneklerini (örf) tamamen terk etmemiştir.
Ortak Özellikler:
Yönetim: "Kut" anlayışı devam etmiştir. Devlet, Şer'i ve örfi hukuk kurallarıyla yönetilmiştir.
Ordu: "Gulam Sistemi" (devşirmeye benzer bir sistem) ile asker yetiştirilmiştir. Toprak gelirlerine dayalı İkta Sistemi yaygınlaşmıştır.
Eğitim: Medreseler, bu dönemin en önemli eğitim kurumlarıdır.
Kültür: İslamiyet ile birlikte Arapça ve Farsça'nın etkisi görülmüş, ancak Türk kültürü de varlığını sürdürmüştür.
Kilit Devletler ve YKS'nin Odak Noktaları
Bu dönemde kurulan her devlet, kendine has bir özellik veya önemli bir olayla öne çıkar. İşte sınavda en çok karşınıza çıkacak devletler ve anahtar bilgileri:
Karahanlılar:
Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.
Devlet ve halk tamamen Türklerden oluşur; bu nedenle Türk dilini resmî dil olarak kullanmışlardır.
İlk Türk-İslam yazılı eserleri bu dönemde kaleme alınmıştır: Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacip), Divan-ı Lügat'it Türk (Kaşgarlı Mahmut) gibi.
Gazneliler:
Gazneli Mahmut dönemi en parlak zamanlarıdır. Gazneli Mahmut, İslamiyet'in Hindistan'a yayılmasında etkili olmuştur.
Çok uluslu bir yapıya sahip olması, devletin yıkılışını hızlandırmıştır.
Dandanakan Savaşı (1040)'nda Selçuklulara yenilerek yıkılış sürecine girmişlerdir.
Büyük Selçuklu Devleti:
Türk-İslam tarihinin en güçlü devletlerinden biridir.
Dandanakan Savaşı ile Gaznelileri yenerek resmen kurulmuştur.
Malazgirt Savaşı (1071) ile Bizans'ı yenerek Anadolu'nun kapılarını Türklere açmışlardır.
Vezir Nizamülmülk tarafından kurulan Nizamiye Medreseleri, hem Sünni inancı yaymak hem de devlet adamı yetiştirmek amacıyla açılmıştır.
Bu konuyu çalışırken her devletin bir "anahtar kelimesi" olduğunu unutma. Örneğin; Karahanlılar için "Türkçe" ve "İlk Eserler", Gazneliler için "Hindistan" ve "Dandanakan", Büyük Selçuklular için ise "Malazgirt" ve "Nizamiye Medreseleri" bu anahtar kelimelerdir. Bu şekilde kodlamalar yaparak konuyu çok daha kolay hatırlayabilirsin. Başarılar!
0 Yorumlar