YKS Tarih: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Geçişin Anahtarları
Tarih dersinin en heyecan verici ve en kritik konularından biri, Osmanlı Devleti'nin son dönemleri ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecidir. Bu dönem, bir imparatorluğun yıkılışından yepyeni bir devletin doğuşuna tanıklık eder. YKS'de bu üniteden gelen sorular, genellikle olayların kronolojisini, neden-sonuç ilişkilerini ve yeni kurulan devletin temelini oluşturan adımları sorgular. Gelin, bu karmaşık süreci YKS odaklı bir şekilde özetleyelim.
I. Dünya Savaşı'nın Yıkımı
Osmanlı Devleti, son yıllarında girdiği I. Dünya Savaşı'nda yenik sayıldı ve bu yenilgi, devletin sonunu getiren Mondros Ateşkesi'ne zemin hazırladı.
Savaşa Girme Nedenleri: İttihat ve Terakki Hükümeti'nin Alman hayranlığı, kaybedilen toprakları geri alma isteği ve kapitülasyonlardan kurtulma çabası etkili olmuştur.
Cepheler: Savaş sırasında Çanakkale Cephesi gibi zaferler kazansak da, genel olarak başarısız olduk ve ağır kayıplar verdik. Bu cephe, İtilaf Devletleri'nin İstanbul'a ulaşmasını engelleyerek savaşın ömrünü uzatmıştır.
Mondros ve İşgaller: Direnişin Başlangıcı
I. Dünya Savaşı'ndan sonra imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin fiilen sona erdiğini gösterir. Bu antlaşmanın iki maddesi, ileride yaşanacak işgallerin de habercisidir.
7. Madde: İtilaf Devletleri'nin kendi güvenliklerini tehdit eden herhangi bir yeri işgal etme hakkı. Bu madde, işgallerin hukuki dayanağını oluşturmuştur.
24. Madde: Doğu Anadolu'daki altı ilde (Vilâyat-ı Sitte) bir karışıklık çıkarsa, bu illerin işgal edilebileceği belirtilmiştir. Bu madde, Ermeni Devleti kurma amacının bir göstergesidir.
İşgaller ve Tepkiler: Antlaşma sonrası Anadolu hızla işgale uğradı. Bu işgaller karşısında halk, bölgesel direniş örgütleri olan Kuva-i Milliye'yi kurdu.
Meclis, Savaş ve Lozan: Bağımsızlık Yolunda Adımlar
Mondros sonrası işgal ve İstanbul Hükümeti'nin işbirlikçi politikasına karşı, Mustafa Kemal önderliğinde milli mücadele başladı.
Misak-ı Millî (Milli Yemin): Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde alınan bu kararlar, Milli Mücadele'nin hedefi olan bağımsızlık sınırlarını belirlemiştir. Bu karar, İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u resmen işgal etmesine neden olmuştur.
TBMM'nin Açılışı: İstanbul'un işgali üzerine 23 Nisan 1920'de Ankara'da Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Bu, yeni bir devletin kurulduğunun ilk göstergesidir.
Lozan Barış Antlaşması: Askeri zaferlerin ardından, 24 Temmuz 1923'te imzalanan bu antlaşma, Türk Devleti'nin uluslararası alanda bağımsız ve eşit bir devlet olarak tanınmasını sağlamıştır. Bu antlaşma ile kapitülasyonlar kaldırılmış ve Misak-ı Millî hedeflerine büyük ölçüde ulaşılmıştır.
Cumhuriyetin İlanı: Yeni Devletin Kuruluşu
Savaşın kazanılması ve Lozan ile bağımsızlığın tescillenmesi sonrası, yeni Türk devleti kuruldu.
Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922): Lozan'da iki başlılığı önlemek ve milli egemenliği pekiştirmek amacıyla kaldırılmıştır.
Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923): "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesi resmileşmiş ve devletin yönetim şekli belirlenmiştir.
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924): Laikleşme yolunda atılan en önemli adımlardan biridir.
Bu konuya çalışırken, her olayın bir diğerine zemin hazırladığını unutma. Mondros'un ağır şartları direnişe, direniş TBMM'ye, TBMM'nin zaferleri de Lozan'a ve nihayetinde Cumhuriyet'in kuruluşuna giden zincirin halkalarıdır. Bu bağlantıları kurarak konuyu çok daha kolay öğrenebilirsin. Başarılar dilerim!
0 Yorumlar