YKS Tarih: İslam Öncesi Türk Tarihi Özet Notları
YKS'de Tarih konularına çalışmaya başladığımızda karşımıza çıkan ilk duraklardan biri, İslam Öncesi Türk Tarihi. Bu ünite, Türklerin ilk devletlerini, yaşam tarzlarını ve kültürel birikimlerini anlamamız için çok önemli. Sınavda bu bölümden genellikle Türklerin yaşam biçiminin devlet ve toplum yapısına etkileri, önemli devletlerin dünya tarihine katkıları ve kültürel mirasları hakkında sorular gelir. Gelin, bu konunun en kritik noktalarına YKS odaklı bir göz atalım.
Genel Özellikler: Göçebe Yaşamın İzleri
İslam öncesi Türk devletlerinin ortak özellikleri, genellikle göçebe bozkır kültüründen kaynaklanır. Bu yaşam tarzı, siyasi ve sosyal yapılarını doğrudan şekillendirmiştir.
Boylar Federasyonu: Türk devletleri, boyların bir araya gelmesiyle oluşur. Bu durum merkeziyetçi yapının güçlü olmasını zorlaştırır.
Ordu-Millet Anlayışı: Vatan savunması sadece orduya değil, tüm millete aittir. Her Türk erkeği asker sayılır.
Hukuk (Töre): Yazılı olmayan, ancak herkesin uyması gereken sözlü hukuk kurallarına "töre" denir. Töreye aykırı hareket etmek en büyük suçlardan biridir.
Kut İnancı: Hükümdarlık yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılır. Bu inanç, veraset sisteminde taht kavgalarına neden olmuştur.
Din: Temel inanç Gök Tanrı dinidir. Ahiret inancı ve diğer dinlerin izleri de görülür.
Ekonomi: Göçebe yaşamın bir sonucu olarak hayvancılık temel geçim kaynağıdır.
Önemli Devletler ve Bıraktıkları Miraslar
Bu bölümde, her bir devletin kendine özgü, diğerlerinden ayrılan ve sınavda en çok sorulan özelliklerine odaklanalım.
1. Asya Hun Devleti
Bilinen ilk Türk devletidir. En önemli hükümdarları Mete Han'dır. Mete Han'ın iki kritik başarısı bulunur:
Düzenli ordunun temeli olan "Onlu Sistemi" kurması.
Çin'i vergiye bağlaması ancak Çin topraklarına yerleşmeyerek asimilasyonu önlemesi.
2. Köktürk Devleti (I. ve II. Köktürk)
Türk adını resmî devlet ismi olarak kullanan ilk devlettir.
Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri): Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı kaynaklarıdır. Tonyukuk, Kültigin ve Bilge Kağan adına dikilmiştir. Bu kitabeler, Türklerin bağımsızlık mücadelesini, sosyal devlet anlayışını ve törelerini anlatır. Bu yönleriyle tarih ve edebiyat için çok değerli bir kaynaktır.
3. Uygur Devleti
Türk tarihinde bir dönüm noktasıdır çünkü yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir.
Yerleşik Hayata Geçiş: Mani dinini kabul etmeleri ve et yemenin yasaklanmasıyla savaşçı özelliklerini kaybetmiş, tarım ve sanatla ilgilenmeye başlamışlardır.
Kültür ve Sanat: Mimari, resim (fresk), matbaa, kağıt ve kütüphane gibi kültürel alanlarda ileri gitmişlerdir.
Diğer Önemli Notlar
Avrupa Hun Devleti: En parlak dönemi Attila dönemidir. Avrupalılar Attila'ya "Tanrı'nın Kırbacı" lakabını vermiştir.
Karluklar: İslamiyet'i kabul eden ilk Türk boyudur.
Bu konuyu çalışırken, her devletin hangi özelliğiyle öne çıktığını ve yaşam biçiminin (göçebe/yerleşik) toplumsal yapı üzerindeki etkisini çok iyi anlamalısın. Unutma, YKS soruları genellikle doğrudan bilgi yerine, bilgiye dayalı yorum ve çıkarım yapmanı ister.
0 Yorumlar